مقایسۀ عزتنفس و تابآوری بین افراد بینا و نابینای شهر اصفهان

Transcription

1 دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی سال هفدهم شمارۀ 4 زمستان 395 )پیاپی 66( صص Knowledge & Research in Applied Psychology 206 مقایسۀ No. 66)- Winter عزتنفس و تابآوری (Continuous 4 بین No. افراد Vol / 30 PP: 03-0 Comparing the Self Esteem and Resilience among Blind and Sighted Subjects in Isfahan Elham Kazemi. M.A. psychology, Islamic Azad University of Isfahan (Khorasgan), Iran Abstract The purpose of this study was to compare the selfesteem and resilience between blind and sighted subjects in Isfahan. It was a causal-comparative study. The population consisted of all 20 to 40 year-old blinds with high school diploma living in Isfahan in spring 205. From among them, 60 persons (30 males and 30 females) were selected through convenience sampling method. Then, 60 sighted subjects were matched in terms of level of education, sex and age. Research tools included Rozenberg Self-esteem questionnaire (965) and Connor-Davidson Resiliency questionnaire (2003). Data were analyzed through variance analyses. The results showed that there were no significant differences between sighted and blind subjects on resiliency but there was a significant difference between the two groups on self-esteem (P<0.05). Keywords: self esteem, resiliency, blinds. مقایسۀ عزتنفس و تابآوری بین افراد بینا و نابینای شهر اصفهان الهام کاظمی کارشناس ارشد روانشناسی دانشگاه آزاد اسالمی واحد اصفهان )خوراسگان( اصفهان ایران چکیده این پژوهش با هدف مقایسۀ عزت نفس و تابآوری بین افراد بینا و نابینای شهر اصفهان انجام شد. پژوهش از نوع عل ی مقایس ای است. جامعۀ آماری ه ۀ نابینایان مرد و زن 02 تا 02 سا با تحصیالت باالی دیپلم تحت پوشش سازمان بهزیس ی در بهار 4930 در شهر اصفهان بودند. از این میان 02 نفر 92 مرد و 92 زن( با روش ن ون گیری در دس را ان باب شدند. 02 نفر از افراد بینا از نظر تحصیالت سن و جنس با گروه نابینا ه ا شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنام های عزت نفس روزنرر) 430( و تابآوری کونور و دیویدسون 0229( بود. دادههای حاصل با اس فاده از نرمافزار SPSS 9 و تحلیل واریانس مورد تجزی و تحلیل قرار گرفت. ن ای نشان داد بین دو گروه بینا و نابینا در میزان تابآوری تفاوت معناداری وجود ندارد اما بین این دو گروه در م ریر عزتنفس تفاوت معناداری مشاهده شد.)P<2/2 واژهه یا کلیدی: عزت نفس تابآوری نابینایان. *. نویسندۀ مسؤول: Elham.kazemii20@gmail.com پذیرش 95/5/27 وصول 94//20

2 / دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی (. عشت شفس پایین یک عام خطرشاک برای شتایج منفیی 3 د طول زشۀیی است )ایرول و او ث 20(. کسی که عشت شفس پایین دا د ارل منشوی میکود و ییا اینکه د شاامیۀی االش میکنۀ اا به دیگیرا و خیودش شایا دهۀ که فرد الیقی است. با اأمین سیالمت و آ امیش واشیی و افشایش عشت شفس مییایوا از بیروز بسییا ی از مایکالت و آکی فتگیهی ای عی اطفی و واشی ی سی نین شو ی واشی و ی واشی پیاگیری کرد )آکلهچی و مهری 890(. یرچه شتایج پژوهشهای پیاین مؤییۀ آ بیود کیه عیشت شفس افراد بینا بیاتر از افراد شابینا است با و ود این برخیی از پژوهشها شاا دادشۀ که افاوای د میشا عشت شفیس ایین دو یروه و ود شۀا د. بنابراین یکی از ضیرو تهیای اشجیام ایین پژوهش بر سی دوبا ۀ آ د امعۀ آما ی مو د شظر است. د پژوهش پاپادوپولوس )204( اأییر خصوصیات فیردی ( نسیت وضعیت بینایی سن( سین د زمیا از دسیت داد بینایی سطح احصیالت وضعیت اکتغال و اواشایی د حرکیت مست ق )ب ۀو شیاز بیه کمیک( بیر منبیت کنتیر ل و عیشت ش فی س واشا دا ای ماکالت بینایی بر سی کۀ. شتایج پژوهش شایا داد که پیشبینیکننۀههای عشت شفس وضیعیت بینیایی و سین فرد د زما از دست داد بینایی و سطح احصیالت است. 9 پاپییادوپولوس موشتویییومری و کروشوپولییو )208( د پژوهش خیود منبیت کنتیرل و عیشت شفیس بش یسیاال دا ای مایکالت بینیایی و بش یسیاال بینیا ا مقایسیه کردشیۀ. 03 بش یسال دا ای ماکالت بینایی )شابینایی و یا بینیایی پیایین( و 55 بش یسال بینا د این پژوهش کرکت کردشۀ. بش یساال بینیا شمرات باالاری ا د عشت شفس شسبت به افیراد شابینیا و دا ای بینایی پایین شاا دادشۀ. شتایج پژوهش افاوای د شمیرات منبیت کنترل دو یروه شاا شۀاد. 0 سنیکا و یروم )202( پژوهایی ا بیا هیۀف بر سیی خود پنۀا ه عشت شفس و حماییت ا تمیاعی شو واشیا دا ای شیازهای خاص اشجام دادشۀ. شتایج پژوهش شایا داد کیه محی احصیی )احصیی د میۀا س عیادی و میۀا س مربیوط بیه کودکا خاص( و شوع شااواشی بیر خودپنیۀا ه عیشت شفیس و حمایت ا تماعی ایریذا است. همچنین ابطۀ معنیادا ی بیین خودپنۀا ه و حمایت ا تماعی آشا مااهۀه کۀ. مقدمه اختالل بینایی یک واژۀ کلیی و شایا دهنیۀۀ ییک شیااواشی د دیۀ است و ممکن اسیت از لحیا پشکیکی خفیی و لابی اصالح ماشنۀ ششدیکبینی یا دو بینیی و ییا کیۀیۀ و رییر لابی اصالح ماشنۀ کو ی یا ضع بینایی کۀیۀ باکیۀ. بیا او یه بیه اینکه اقریبا یک سوم ک الیاف کبکۀ ا اباطات حسی اشسیا ا کتۀ بینایی ااکی میدهۀ د حالی که چنین حالتی د هیی یک از حواس دیگر مااهۀه شمیکود میاوا اشسیا ا مو یودی بصری اوصی کرد اا سمعی. به همین علت شقص بینایی بیش از هر معلولییت دیگیری مو ی شیااواشی د اشسیا مییکیود )میالشیفر 83(. شااواشی احرک مستق شابینایا پیشبینییکننیۀۀ اأخیر د کۀ مها تهای زشیۀیی وزاشیه و ا تمیاعی اسیت 2 )پاپادولوس متسیو و آیالیوایس 20(. بیا او یه بیه اینکیه مها تهای هیجاشی و ا تماعی د ا اباط بیا دیگیرا آموختیه میکوشۀ و الزمۀ کس بسیا ی از این مها تها داکتن لیۀ ت بینایی است د شتیجه افراد شابینا به دلی شقص بینیایی خیود از به دست آو د چنین اجربیاای محروم هستنۀ اجربیاای که بیر بالیۀیی هیجاشی و اعامی ا تمیاعی افیراد شابینیا ایأییر خواهیۀ داکت )لمراشی و عفری 2004(. بۀو بینایی د ک فرد از دشیای اطرافش متفاوت خواهۀ بود و همین امر ممکن است به ماکالت عاطفی و ا تماعی ماشنیۀ شاسازیا ی عۀم فعالیت بیعاللگی بیه دیگیرا افسیردیی و خودپنۀا ۀ پایین د او منجر کود )ملکییابیا خیوشکینش و 8 خۀابخای کیوالیی 890(. بنیابر اههیا ات ولفیی و سیاکس )997( اششوای ا تماعی و شۀاکتن حمایت ا تماعی کیافی د 4 افراد دا ای آسی بینایی ممکن است به عشت شفس پیایین د آشها منجر کود. 5 عشت شفس از دیۀیاه اسمیت»ا زکیابی فرد د با ۀ خود و یا لضاوتهای کخص د مو د ا زش خویاتن«اعری کیۀه است. برای یک فرد شابینا کفایت ا تماعی و مها تهای ا تمیاعی مناس عاملی کلیۀی برای عشت شفس باالار اشجام فتا هیای مثبت و خودابرازی بیاتر و اواشایی د پذیرش شااواشی بهعنوا بخای از و ود خود است. اششوای ا تماعی و شۀاکتن حمایت ا تماعی کافی میا شو واشیا بیا آسیی بینیایی ممکین اسیت 7 مو عشت شفس پایین آشها کیود ( وزشبیام 2000 واینیر. eyesight disorder 2. Papadopoulos, Metsiou & Agaliotis 3. Wolffe & Socks 4. self esteem 5. Smith 6. Rosenblum 7. Wagner 8. Erol & Orth 9. Montgomery & Chronopoulou 0. Senicar & Grum

3 305 / مقایسۀ عزتنفس و تابآوری بین افراد... میایرا و سیین )202( پژوهایی ا بیا هیۀف مقایسیۀ خودپنیۀا ه و اعتمیاد بیهشفیس کودکیا دا ای شقیص بینیایی و کودکا بینا اشجام دادشۀ. شتایج پیژوهش شایا داد کیه کودکیا دا ای شقص بینایی خودپنۀا ه و اعتماد بهشفس ضیعی ایری ا شسبت به کودکا بینا دا شۀ. ولی این افیاوت د بیین پسیرا و دخترا معنادا شبود. 2 لوپش ی استیکا و کو دوبا )200( پژوهای ا با هیۀف بر سی خودپنۀا ه د واشا اسپاشیایی دا ای مایکالت بینیایی )شا سایی کبکیه( اشجام دادشۀ. شتیایج پیژوهش حیاکی از عیشت 8 شفیس و خودپنیۀا ۀ پیایین د شابیناییا بیود. همچنیین کی )2002( د بر سی سازیا ی واشی ی ا تماعی شو واشا شابینیا یشا ش کرده است که مایکالت فتیا ی بیهوییژه مایکالت ا تماعی شو واشا شابینا به عشت شفس پایین خودپنۀا ۀ منفیی و مها تهای ا تماعی ضعی د آشها مربوط است. بیا و یود این د برخی پژوهشها افاوای د میشا عیشت شفیس ایین دو یروه مااهۀه شاۀ. 4 بوئن )200( پژوهای ا با هۀف بر سی سیطوح عیشت شفس د میا 0 شفر از کودکا دا ای اختالل بینایی اشجیام داد. شتایج پژوهش شاا داد که 70 د صۀ کودکا د سیطح عیشت شفس باال و یا عیادی لیرا داکیتنۀ. همچنیین دختیرا سیطوح باالاری از عشت شفس ا د مقایسه با پسرا شاا دادشۀ. 5 یریفین ی کییرلی و شیس )2005( پژوهایی ا بیا هیۀف مقایسۀ عشت شفس و همیۀلی د افیراد محیۀودۀ سینی لبی از شو یواشی دا ای مایکالت بینیایی و افیراد بینیا اشجیام دادشیۀ. شموشههیا کیام 7 داشیشآمیوز دا ای مایکالت بینیایی و 33 داششآموز بینا بود. افاوت معنادا ی بین دو یروه داششآمیوزا د سطوح عشت شفس و همۀلی مااهۀه شاۀ. هو ه کومیوالشن و آ و )999( شیش شاا دادشۀ که ابطۀ معنادا ی بیین عیشت شفس شو واشا دا ای اختالالت بینایی و شو واشا عادی و ود شۀا د ولی افاوت معنادا ی بین عیشت شفیس شو واشیا شابینیا دا ای حمایت ا تماعی و عیشت شفیس شو واشیا شابینیا بیۀو حماییت ا تمیاعی و یود دا د. شتیایج پیژوهش کیبا لهیرود )89( شاا داد که عشت شفس داششآمیوزا شابینیا بیایتر از داششآموزا عادی است. متغیر دیگری که افراد شابینا ا از آسی وا کناختی حفی میکنۀ و د عیین حیال ممکین اسیت د آشهیا مختی بایود 7 اابآو ی است ( ستم اورلی طالبی ویبا ی و پرزو 894(. د حالی که برخی از افراد دا ای اختالل بینیایی بیا و یود اختالل خود زشۀیی رنی و مستقلی دا شۀ برخی دیگر حتی بیا آشکه به میشا اختالل با کیۀت کمتیری مبیتال هسیتنۀ کیفییت 3 زشۀیی پایینایری دا شیۀ)اریلو و دیکینسیو 202 اتفیو د 9 ابینسو شاکس مهتا و واش 20(. اابآو ی بهعنوا سازیا ی مثبیت د واکینش بیه کیرای 0 شایوا اعری کۀه است )والر 200(. میاوا اابآو ی ا کام حفی آ امیش د زمیا فایا اشعطیافپیذیری هنگیام ویا ویی با مواشیت ا تنیاب از اهبردهیای فرسایایی حفی خوشبینی و احساسات مثبت به هنگام دکوا یهیا و خیالص کۀ از مواشت د وشیی داشسیت. افیراد ایابآو د یههیایی از سالمت و استقالل شاا میدهنۀ. آشها لاد هستنۀ که خودکیا فکر کننۀ و آ ا عملی سازشۀ و هنگیامی کیه از محیی خیود اشتقاد دا شۀ لاد شۀ که شظر خود ا به دیگرا اشتقال دهنۀ. آشهیا احساسات خوبی شسبت به اطرافیا دا شۀ و اواشیاییهایایا ا برای اغییر داد محی باو دا شۀ )الو د و بکگا دیاشا 200(. دو مؤلفۀ ایج د ارلی اعیا ی ایابآو ی و یود دا د: ال ی فرد به مولعیت شایوا پاسخ مثبت شاا میدهۀ. بی فرد د این حین احسیاس لیۀ ت اعتمیاد بیهشفیس بیایتر و کیۀ 2 باالاری دا د )سیمو ما بی و اسمیت 2005(. بیاتر پژوهاگرا بر این باو شۀ که اابآو ی شوعی ایرمیم خود با پیامۀهای مثبت هیجاشی عاطفی و کناختی است. افیراد دا ای اابآو ی باال به دلی اعتمیاد بیهشفیس و خودکا آمیۀی باالار میاواشنۀ شتایج بهتیری کسی کننیۀ )بهشادپیو سیادات مطهری و یود زی 892(. البته اابآو ی فق پایۀا ی د برابر آسی هیا بیا کیرای اهۀیۀکننۀه و حالتی اشفعالی د ویا ویی بیا کیرای خطرشیاک شیست بلکه کرکت فعال و سازشۀه د محیی پیرامیوشی خیود است. میاوا یفیت ایابآو ی اواشمنیۀی فیرد د برلیرا ی اعیادل زیسیتی ی واشیی د کیرای خطرشیاک اسیت )کیاشر و 8 دیویۀسو.)2008. Mishra & Singh 2. Lopez-Justicia & Cordoba 3. Kef 4. Bowen 5. Griffin-shirley & Nes 6. Huurre, Komulainen & Aro 7. resiliency 8. Trillo & Dickinson 9. Thetford, Robinson, Knox, Mehta & Wong 0.Waller. Alvord & Bcgardiana 2. Simon, Marby & Smith 3. Conner & Davidson

4 ی ی 2 ی 2 / دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی 306 الریکسو ی اکمیۀت واالشۀ و بایاسینی )2007( د پژوهایی شاا دادشۀ که اابآو ی متغیری است که مو ی افیشایش کیفییت زشۀیی د شو واشا دا ای معلولیت حرکتی میکود. اسیتوا ت و 2 یوئن )20( عوام وا کناختی مؤیر بر اابآو ی بیر بیمیا ا دا ای ماکالت سمی ا مو د بر سی لرا دادشۀ. شتایج پیژوهش شاا داد که عوام وا کناختی مؤیر بر اابآو ی خودکا آمۀی عیشت شفیس منبیت کنتیرل د وشیی خیوشبینیی سرسیختی وا کناختی امیۀ خوداواشمنۀسازی پذیرش بیما ی هسیتنۀ. اهبردهای مقابلهای ماشنۀ ا زیابی مثبیت کیناختی معنوییت و مقابلۀ فعال شیش با اابآو ی ابطۀ معنادا داکتنۀ. 8 زاارا اشسو و داویس )2008( برای بر سی عاطفیۀ مثبیت بهعنوا یکیی از منیابت ایابآو ی بیر 24 ز دا ای اخیتالل د د مشمن پژوهای اشجام دادشۀ. شتایج پژوهش مؤیۀ آ بود که افشایش عاطفۀ منفی با سطوح باالار د د ابطۀ معنادا دا د. د مقاب سیطوح باالار عاطفۀ مثبت با سطوح پایینار د د ابطۀ معنادا داکت. ستم اورلی و همکیا ا )894( د پژوهایی بیا عنیوا مقایسۀ سبک اسنادی و اابآو ی د داششآمیوزا بیا اخیتالل یادییری خاص شابینا و عادی به این شتیجیه سییۀشۀ کیه بیین داششآموزا با اختالل یادییری شابینا و داششآمیوزا عیادی د مؤلفههای سبک اسنادی افاوت معنادا است. بۀین صو ت که این داششآمیوزا سیبک اسیناد بۀبیناشیۀ بیایتری و ایابآو ی کمتری شسبت به داششآموزا عادی دا شۀ. با او ه به آشچه مطرح کۀ و اهمیت دو متغییر عیشت شفیس و اابآو ی و همچنین با د شظر یرفتن این شکته که د میو د مقایسیۀ همشما مجموع متغیرهای عشتشفس و اابآو ی بیین افیراد بینیا و شابینا اا آشجا که پژوهاگر اطالع دا د پژوهای د ایرا منتار شاۀه است. همچنین اینکه مطالعات د این زمینیه دا ای شتیایج ضۀ و شقیض است. از این و فرضیههای پژوهش عبا تاشۀ از: بین میاشگین شمرات عشت شفیس افیراد بینیا و شابینیای کیهر اصفها افاوت معنادا و ود دا د. 2 ی بین میاشگین شمیرات ایابآو ی افیراد بینیا و شابینیای کیهر اصفها افاوت معنادا ی و ود دا د. روش روش پژوهش جامعۀ آمااری و نمونا : پیژوهش از شظیر وش اوصیفی از شوع عل یی مقایسهای )پس ویۀادی( است. امعۀ آمیا ی این مطالعه همۀ شابینایا )ز و مرد( دا ای احصیالت باالی دیپلم د محۀودۀ سنی 20 اا 40 سال احت پوکیش سیازما بهشیسیتی کهر اصفها د بها 894 بودشۀ. اعۀاد این افیراد طبیگ ییشا ش بهشیستی اصفها 70 شفر بود که از بین آشها با وش شموشهیییری د دسترس اعۀاد 0 شفر )80 مرد و 80 ز ) اشتخاب کۀ. 0 شفر از افراد بینا شیش از شظر احصیالت ینس و سین بیا یروه شابینا از بین افراد عادی ساکن د کهر اصفها همتا کۀشۀ و د شهایت د دو یروه مستق مو د مقایسه لرا یرفتنۀ. ابزار سنجش 4 پرسشنامۀ عزت نفس روزنبرگ : وزشبرگ ایین پرساینامه ا د سال 95 بهمنظو سنجش میشا عیشت شفیس افیراد اهییه کرده است. این پرسانامه دا ای 0 یوییه اسیت کیه براسیاس د هبنۀی لیکرت از کامال موافقم اا کامال مخالفم د هبنیۀی کۀه است. یبات و اکرا پذیری شتایج حاص از این پرساینامه 5 خوب اا عالی یشا ش کۀه است )می و وا 2002(. بیی و بهلول )83( پایایی این مقیاس ا بیا کیا برد وش آلفیای کروشباخ د ک شموشیۀ داشایجویی 0/34 د داشایجویا پسیر 0/37 و د داشاجویا دختر 0/30 محاسبه کیردهاشیۀ. د ایین پژوهش پایایی از طریگ آلفای کروشباخ 0/7 به دست آمۀ. دو شموشه از یویههای پرسانامه به این کرح است: ی بیهطیو کلی از خودم اضی هستم. یاهی فکر میکنم که اصیال بیه د د بخو شیستم. 6 پرسشنامۀ تابآوری کانر و دیویدساون : ایین پرساینامه ا کاشر و دیویۀسو )2008( برای اشۀازهیییری لیۀ ت مقابلیه بیا فاا و اهۀیۀ اهیه کردهاشۀ. این پرسانامه 25 یویه دا د که د یک طی لیکرت بین صفر )کامال شاد ست( اا چهیا )همیایه د ست( شمیرهییذا ی مییکیود )کیاشر و دیویۀسیو 2004(. محمۀی )2005( این مقیاس ا د ایرا هنجا یابی کرده است. ضری پایایی همساشی د وشی از طریگ ضری آلفای کروشبیاخ این مقیاس د دامنیهای از 0/3 ایا 0/90 ییشا ش کیۀه اسیت. ضری پایایی بازآزمایی این مقیاس 0/3 به دست آمیۀه اسیت. ساماشی وکا و صحرایرد )83( ضیری آلفیای کروشبیاخ این مقیاس ا د داشاجویا 0/37 بهدسیت آو دهاشیۀ. د ایین پژوهش پایایی از طریگ آلفای کروشباخ 0/79 به دست آمۀ. دو شموشه از پرسانامه به کرح زیر است: ی من د برخیو د با مسائ و ماکالت زشۀیی اشعطاف شاا میدهم. هنوز د زشۀیی کا هایی هست که میخواهم اشجام دهم.. Alriksson-Schmidt, Wallander & Biasini 2. Stewart & Yuen 3. Zautra, Johnson & Davis 4. Rosenberg s self-esteem scale 5. May & Warren 6. Connor-Davidson Resilience Scale)CD-RISC(

5 30 / مقایسۀ عزتنفس و تابآوری بین افراد... ا یک فرد بینا میخواشۀ و پاسیخهیای میو د شظیر آشیا یبیت مییردیۀ( و شتایج براساس فرضیههای پژوهش مو د احلی و روش اجرا و تحلیل برای ا رای پژوهش با همکا ی ادا ۀ بهشیستی اسیتا اصیفها یرفتنۀ. بحث لرا و معرفی افراد شابینا اوس مسؤوال این سازما یروه شابینا بیه SPSS 9 و وش برای اجشیه و احلی دادههیا از شیرمافیشا دسترس اشتخاب و همچنین با مرا عه بیه سیطح کیهر کیوۀ د احلی وا یاشس استفاده کۀ. اصفها با د شظر یرفتن معیا های اشتخاب شموشیههیای ییروه شابینا )براساس ااابه ویژییهیای معییتکیناختی دو ییروه( يافتهها کیهر اصیفها شموشههای افراد بینا از بین افراد عادی سیاکن د با او ه به ۀول شموشۀ آما ی پیژوهش 20 شفیر )0 شفیر بینا و 0 شفر شابینا( بود که از این اعۀاد د هر یروه بینا و شابینا بیا ییروه شابینیا همتاسیازی و اشتخیاب کیۀشۀ و پیس از ا ائیۀ اوضیحات الزم به افراد بینا و شابینا همۀ پرسانامههای پژوهش بود. 80 مرد و 80 ز مو د افراد شابینا پرسانامهها کۀ )د بهصو ت اشفرادی اکمی جدول 3 ا میانگین و انحراف معیار متغیرهای مورد بررسی در دو گروه کل نمون گروه نابینا گروه بینا متغیر انحراف معیار میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار میانگین 4/95 29/60 4/84 28/05 4/4 3/2 سن 4/8 39/2 4/6 38/05 4/49 20/58 عزت نفس 3/56 59/05 34/68 59/45 34/68 59/65 تابآوری جدول 2 ا آزمون تحلیل واریانس برای بررسی تفاوت میانگینها در دو گروه مجذور اتا سطح مجموع میانگین F df مجذورات مجذورات معناداری متغیر وابست 0/06 0/04 4/602 93/ /906 عزت نفس 0/000 0/890 0/039 /486 3 تابآوری /486 هما یوشه که د ۀول آمۀه است میاشگین سینی ییروه بینیا 8/28 سیال )4/48( و ییروه شابینیا 23/05 سیال )4/34( است. میاشگین عشت شفس د یروه بینا 8/28 و د یروه شابینیا 23/05 بود. هما طو که مااهۀه میکود میاشگین شمرات عشت شفس د یروه بینا بیاتر از یروه شابینا است. میاشگین اابآو ی د یروه بینا 59/5 و د یروه شابینا 59/45 بود که افاوت لاب مالحظهای د میشا اابآو ی این دو یروه مااهۀه شمیکیود. شتایج آزمو احلی وا یاشس د ۀول 2 آمۀه است. شتایج احلی وا یاشس ( ۀول 2( شاا میدهۀ که د میشا اابآو ی د دو یروه افاوت معنیادا ی و یود شیۀا د امیا د عشتشفس افاوت میاشگینها معنادا است )0/05>P(. یعنی بین دو یروه شابینا و بینا د عشت شفس افاوت معنادا ی و ود دا د. بحث و نتیجهگیری هۀف این پژوهش مقایسۀ عشت شفس و اابآو ی افراد بینیا و شابینای کیهر اصیفها اسیت. همیا طیو کیه یۀول 2 شایا میدهۀ بین عشت شفس دو یروه بینیا و شابینیا افیاوت معنیادا و ود دا د و با مقایسه میاشگین میاوا یفت عشت شفس افیراد بینا بیاتر از افراد شابیناست. شتایج بهدست آمۀه د این پیژوهش با شتایج پژوهشهای پاپادوپولوس و همکا ا )208( سینیکا و یروم )202( میایرا و سیین )202( لوپشیی اسیتیکا و کو دوبا )200( و ک )2008( همخواشی دا د. د ابیین این موضوع میاوا یفت د والت چنین به شظر می سۀ که شااواشی یا معلولیت شه فق د سم افراد معلول بلکه بیایتر د طیرز فکرها و شگرشهای افراد مشبو و دیگر افیراد وامیت مختلی

6 / دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی 308 و ود دا د. این شگرشهای منفی و مواشیت واشیی ی ا تمیاعی سالمت واشی افراد با معلولیت ا احت اأییر لیرا مییدهیۀ و باعث میکود که آشها شسبت به سایر افراد عشتشفیس و اعتمیاد بهشفس پاییناری پیۀا کننۀ. شااواشی احرک مستق شابینایا پییشبینییکننیۀۀ ایأخیر د کۀ مها تهای زشۀیی وزاشه و ا تماعی آشها است. با او یه به اینکه مها تهای ا تمیاعی د ا ابیاط بیا دیگیرا آموختیه میکوشۀ و الزمۀ کس بسیا ی از این مها تها داکتن لیۀ ت بینایی است د شتیجه افراد شابینا به دلی شقص بینیایی خیود از به دست آو د چنین اجربیاای محروم هسیتنۀ اجربییاای کیه اأییر زیادی بر عشتشفس آشها خواهۀ داکت. اشیشوای ا تمیاعی و شۀاکتن حمایت ا تماعی کیافی د مییا ایین افیراد و عیۀم برخو دا ی از اسهیالت ویژه برای آمیوزش د اسیتای کیغ آشها ماکالت مربوط به ازدواج و اایکی خیاشواده و شگیرش منفی امعه شسبت به اواشمنۀی آشها باعث عشت شفس پایین د آشها میکود. برخو دا ی از حس عشت شفس لوی بیرای همیۀ اشسیا هیا بیهوییژه کودکیا و شو واشیا دا ای شیازهیای وییژه ضرو ی است. عشتشفس به مثابۀ یک سرمایۀ ا زکمنۀ حیاای از مهمتیییرین عوامییی پیایییرفت و کیییکوفایی اسیییتعۀاد و خاللیتهاست. افراد با شااواشایی بینایی و یا دیگر شااواشاییها به مثابۀ دلی شگرشهای منفی والۀین اجا ب منفیی د برخیو د با همسالهای عادی و شاکامی پی د پی د مۀ سه و داشایگاه بهاۀ یج دلسرد و سرخو ده میکوشۀ و اوالی چنین ککستهیا و ماک ها مو میکود شسبت به خود احساس بییا زکیی کننۀ که ممکن است به آسی د عشت شفس آشها منجیر کیود. افراد شابینیا د موضیوعاای ماشنیۀ حرمیت خیود کایسیتگی و استحکام کخصی احم عواط منفی مها یری و معنویت با کاخصهای سالمت و آسی پذیری وا کیناختی و همچنیین اوا ا تماعی اواشمنۀی د ح مسأله خودیرداشی و احساس هۀفمنۀی و باو به آینۀهای وکن که همگی به شوعی سازهای وا کناختی عشت شفس ا افشایش میدهنیۀ شسیبت بیه افیراد عادی ضعی ار هستنۀ. بهطو ی که همین عوام عشت شفیس پایین د این افراد ا او یه میکنۀ. شتایج پژوهش با یافتیههیای بیوئن )200( ییریفین ی کییرلی و شیس )2005( هیو ه و همکییا ا )999( و کییبا لهییرود )89( کییه شاییا داد عشتشفس داششآموزا شابینا از داششآموزا عادی باالار اسیت همخوا شیست. کوپر اسیمیت عیشت شفیس ا ییک ا زکییابی فردی معرفی کرده است که معموال با او ه به خویایتن حفی میکود. به این ارای عشت شفیس عبیا ت اسیت از لضیاوای فردی از کایستگی که ویژیی عیام کخصییت اسیت شیه ییک شگرش لحظهای یا مختص به مولعیتهیای خیاص. ماسین بیر خالف اسمیت بر این باو است که عشت شفیس همیوا ه یابیت شیست و عنیوا مییکنیۀ کیه آزمیودشیهیای اسیمیت کودکیا دبستاشی 2 ی 0 ساله بودشۀ و این دو های است که مفهوم خود شسبتا پایۀا به شظر می سۀ )سلملیا و کاهم شژادلیلیی 898(. بنابراین میاوا یفت که یکی از دالی شاهمخواشی این پژوهش با مطالعات پیاین افاوت سن آزمودشیها بوده اسیت. کودکیا اصویر پایۀا ی از خود دا شۀ و ککست د اعامالت بین فردی و شااواشی د اشجام بسیا ی کا ها ا اجربه شکردهاشۀ. اما بیا افیشایش سن و ویا ویی با شاکامیهای پی د پی د محی خاشوادیی و کا ی سب دلسردی و کاهش عشت شفس آشها میکود. هما طو که ۀول 2 شاا میدهۀ بین اابآو ی افراد بینیا و شابینای کهر اصفها افیاوت معنیادا و یود شیۀا د. بیا شتیایج یافتیههیای پیژوهش الریکسیو و همکیا ا )2007( زااییرا و همکا ا )2008( و ستم اورلی و همکیا ا )894( همخیواشی دا د. اابآو ی سازیا ی مثبت فرد د واکنش به کرای شیایوا )آسی ها و اهۀیۀات( است. البته ایابآو ی فقی پاییۀا ی د برابیر آسیی هیا ییا کیرای اهۀیۀکننیۀه و حیالتی اشفعیالی د ویا ویی با کرای خطرشاک شیست بلکه کرکت فعال و سیازشۀه د محیی پیرامیوشی خیود اسیت. بیه عبیا ای مییایوا یفیت اابآو ی اواشمنۀی فرد د برلرا ی اعادل زیستی ی واشیی د کرای خطرشاک است )کاشر و دیویۀسو 2008(. د ابییین ایین موضوع میاوا یفت برخی از صاح شظرا بر ایین باو شیۀ کیه اابآو ی افراد رییر ذاایی و لابی ییادییری اسیت و بیه کمیک آموزش و افشایش اجربه اابآو ی یسترش و افشایش میییابیۀ. افراد شابینایی که د این پژوهش میو د بر سیی لیرا یرفتنیۀ د فاصلۀ سنی 20 اا 40 سال بودشۀ که شاا دهنۀۀ سن لابی لبیولی برای بلوغ عاطفی و کیک یییری اواشمنیۀیهیای واشیی اسیت. بنابراین میاوا یفت آشها د این سالهیا ییاد یرفتیهاشیۀ ایا بیا سختیها و ماکالت کنا بیاینۀ و ماکالت خود ا بیا اکییه بیر اواشاییهای خود ح کننۀ کایۀ یکی از دالی افیاوت شۀاکیتن اابآو ی د بین افراد بینا و شابینا همین موضوع بوده است. اابآو ی احت اأییر خیاشواده اسیت. اعضیای خیاشواده بیا افشایش بازخو دها و اقویتکننۀهها و ا ائۀ فرصتهای اعیاملی بیاتر به افراد شابینا شه فق میاواشنۀ لابلیت ا تمیاعی مفهیوم خود مثبت و عشت شفس ا د آشا بیایتر کننیۀ بلکیه مییاواشنیۀ اابآو ی آشا ا شیش افشایش دهنۀ. حمایت خاشواده بازخو دهیای مناس و اعام بیاتر د خاشواده این افیراد ا د مقابی ایأییرات منفی ویۀادهای زشۀیی مقاومار میکنۀ و د شتیجه احتمال ابیتالی آشا ا به بیما یهای سمی و واشی کاهش میدهۀ.

7 309 / مقایسۀ عزتنفس و تابآوری بین افراد... متغیرهای یوشایوشی بیر ایابآو ی افیراد ایرییذا اسیت و و ود معی از این مالکها شیاز است اا میشا اابآو ی فیرد د یک زما اعیین کود. پژوهشها شاا دادهاشۀ که انها بیود و یا شبود منابت فردی ا تماعی و کیبکهای بیرای پییشبینیی میشا اابآو ی د افیراد کیافی شیسیت و اینکیه ایین متغیرهیا چگوشه با هم د ا اباط هستنۀ شیش بر میشا اابآو ی اییر دا د. به عبا ای فق داکتن بعضی از این منیابت کیافی شیسیت بلکیه اعام بین این متغیرها داکتن ییا شۀاکیتن ایابآو ی ا ابییین میکنۀ. اابآو ی یک وضعیت یابت شیست. افراد میاواشنۀ د کرای مختل و هنگامی که منابعاا اغییر میکنۀ ایابآو ی بیاتر و یا کمتری شاا بۀهنۀ )اتفو د بنیت هیاگ شیاکس و ابینسو 205(. با او ه بیه چنیۀ بعیۀی بیود ایابآو ی میاوا شتیجه یرفت که افراد دا ای منابت مختلفیی بیرای ایوا مقابله با ماکالت و یا شااواشی د مقابلۀ با ماکالت هسیتنۀ از مله حمایت ا تماعی حماییت خیاشوادیی اواشیایی مسیتق بود و داکتن و یا شۀاکیتن اخیتالالت و بیمیا یهیای همیراه. بنابراین از آشجیا کیه فقی داکیتن و ییا شۀاکیتن ایوا بینیایی اعیینکننۀۀ میشا اابآو ی شیست و معی از این میالکهیا و چگوشگی ا اباط این مالکها بیا هیم ایابآو ی ا پییشبینیی میکننۀ بنابراین طبیعی است که افیاوای د مییشا ایابآو ی این دو یروه مااهۀه شاود. این پژوهش ماشنۀ هر پژوهش دیگری بیا محیۀودیتهیایی وبه و بود از مله اینکیه کیرکتکننیۀیا د ایین پیژوهش افراد بینا و شابینای کهر اصیفها و افیراد بیا احصییالت بیاالی دیپلم بودشۀ. بنابراین د اعمیم شتایج به سایر یروهها و کیهرها بهتییر اسییت اشیی احتیییاط عایییت کییود. یکییی دیگییر از محۀودیتها د این پژوهش این است که از وش شموشهییری د دسترس اسیتفاده کیۀه اسیت و ایوا آمیا ی شییش محاسیبه شگردیۀه است بنابراین پیانهاد میکود این پژوهش د امعیۀ وسیتار و با اعۀاد شموشۀ بیاتر و د کهرهای دیگر کایو شییش اشجام کود. همچنین پیانهاد میکیود متغیرهیای وا کیناختی دیگر د بین افراد بینا و شابینا مقایسه یردد و د پیژوهشهیای آینۀه از سایر وشهیا و ابشا هیای سینجش )شظییر مصیاحبه( استفاده کود اا شتایج دلیگاری ا ائه دهنۀ. منابع آکلهچی م. مهری ع. )890(. بر سی عشت شفس د داششآمیوزا دبیرستا های کهر سبشوا د سال احصییلی 39 ی 33. فصیلنامۀ علمی پژوهای طلوع بهۀاکت 0)( 87 ی 23. بهشادپو س. مطهری ز.س. یود زی پ. )892(. ابطۀ بین ح مسأله و اابآو ی با میشا فتا های پرخطر د بین داششآموزا دا ای پیارفت احصیلی باال و پایین. مجلۀ وا کناسی مۀ سیه 2)4( 42 ی 25. بی غ. بهلیول.)83(. سینجش و پاییایی مقییاس عیشت شفیس وزشبرگ د داشایجویا سیال اول داشایگاه کیهیۀ چمیرا اهیواز. پژوهشهای اربیتی و وا کناختی داشاگاه اصفها 8)8( 43 ی 88. ستم اورلی ز. طالبی ویبیا ی م. پیرزو پ. )894(. مقایسیۀ سبکهیای اسینادی و ایابآو ی د داشیشآمیوزا بیا اخیتالل یادییری خاص شابینا و عیادی. مجلیۀ شااواشیاییهیای ییادییری 4)8( 55 ی 89. سیاماشی س. وکیا ب. و صیحرایرد. )83(. اییابآو ی سییالمت واشییی و ضییایت از زشییۀیی. مجلییۀ واشپشکییکی و وا کناسی بالینی ایرا 50)8( 295 ی 290. سلملیا ز. کاهم شژادلیلیی ا. )898(. همبسیتگی عیشت شفیس بیا موفقیت احصیلی د داشاجویا. پرستا ی و مامایی یامتشگیر 44)7(: 47 ی 40. کیبا لهیرود ه. )89(. بر سیی مقایسیۀ ابطیۀ عیشت شفیس و سرسختی وا کناختی با خودکا آمۀی د داششآمیوزا شابینیا و عادی مقطت اهنمایی کهر اهیرا. پاییا شامیۀ کا کناسیی ا کیۀ وا کناسی عمومی داشاگاه عالمه طباطبایی اهرا. ملکیابا ع.. خوشکنش ا. و خۀابخای کوالیی آ. )890(. مقایسیۀ خودپنۀا ه و سازیا ی ا تماعی د داششآموزا پسر سیالم و شابینیا. مجلۀ احقیقات علومپشککی زاهۀا 8 )ویژهشامۀ (: 88. میالشیفر ب. )83(. وا کناسی کودکیا و شو واشیا اسیتثنایی اهرا شار لومس. Alriksson-Schmidt, A.I., Wallander, J. & Biasini, F. (2007). Quality of life and resilience in adolescents with a mobility disability. Journal of Pediatric Psychology, 32(3), Alvord, C.B., Bcgardiana, H. (2006). Resiliency determinants and resiliency processes among female adult. Surn Child Sex Abuse, 0: Bowen, J. (200). Visual impairment and its impact on self-esteem. British Journal of Visual Impairment, 28(), Connor, K.M., Davidson, J.R.T. (2003). Development of a new resilience scale: The conner- Davidson resilience scale (CD-RISC). Depression and Anxiety, 8, Erol, R.Y., & Orth, U. (20). Self-esteem development from age 4 to 30 years: a longitudinal study. Journal of personality and social psychology, 0(3), Bennett, Hodge, Robinson

8 / دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی 330 Ghomrani, A., Jafari, H.R. (2004). Introduction to Emotion Intelligence and blindness. Journal of Expectional Educational Education, 3, Griffin-Shirley, N. & Nes, S.L. (2005). Self-esteem and Empathy in Sighted and Visually Impaired Preadolescents. Journal of Visual Impairment & Blindness, 99(5), Huurre, T.M., Komulainen, E.J., & Aro, H.M. (999). Social support and self-esteem among adolescents with visual impairments. Journal of Visual Impairment & Blindness, 93(), Kef, S. (2002). Psychosocial adjustment and themeaning of social support for visually impairedadolescents. Journal of Visual Impairment & Blindness, 96(), Lopez-Justicia, M.D., & Codoba, I.N. (2006). The selfconcept of Spanish young adults with retinitis pimentos. Journal of Visual Impairment & Blindness, 00(), May, L.A., & Warren, S. (2002). Measuring quality of life of persons with spinal cord injury: external and structural validity. Spinal Cord, 40(7), Mishra, V., & Singh, A. (202). A comparative study of self-concept and self-confidence of sighted and visually impaired children. EXCEL International Journal of Multidisciplinary Management Studies, 2(2), Papadopoulos, K. (204). The impact of individual characteristics in self-esteem and locus of control of young adults with visual impairments. Research in Developmental Disabilities, 35(3), Papadopoulos, K., Metsiou, K., Agaliotis, I. (20). Adaptive behavior of children and, adolescents with visual impairments. Research in developmental disabilities, 32, Papadopoulos, K., Montgomery, A.J., Chronopoulou, E. (203). The impact of visual impairments in selfesteem and locus of control. Research in Developmental Disabilities, 34, Rosenblum, L.P. (2000). Perception of the impact of visual impairment on the lives of adolescents. Journal of visual Impairment & Blindness, 94(7): Rosenberg, M.(965). Society and the adolescent selfimage. Princeton, NJ: Princeton University Press. Senicar, M., & Grum, D.K. (202). Self-concept and social support among adolescents with disabilities attending special and mainstream schools, Croatian Review of Rehabilitation Research, 48(), Simon, J.B., Murphy, J.J., Smith, S.M. (2005). Understanding and fostering family resilience. The family journal, 3, Stewart, D.E. & Yuen, T. (20).A systematic review of resilience in the physically ill. Psychosomatics, 52(3), Thetford, C., Bennett, K.M., Hodge, S., Knox, P.C., & Robinson, J. (205). Resilience and vision impairment in older people. Journal of aging studies,35, Thetford, C., Robinson, J., Knox, P., Mehta, J., & Wong, D. (20). Long-term access to support for people with sight loss. British Journal of Visual Impairment, 29(), Trillo, A.H., & Dickinson, C.M. (202). The Impact of Visual and Nonvisual Factors on Quality of Life and Adaptation in Adults with Visual Impairment Quality of Life in Low Vision. Investigative ophthalmology & visual science, 53(7), Wagner, E. (2004). Developmental and Implementation of a curriculum to Develop social competence for student with visual impairment in Germany. Journal of Visual Impairment &Blindness, 98, (), Waller, M.A. (200). Resilience in ecosystemic context: Evolution of the child. American Journal of Orthopsychiatry, 7, Wolffe, K., & Sacks, S.Z. (997). The lifestyles of blind, low vision, and sighted youths: A quantitative comparison. Journal of Visual Impairment and Blindness, 9, Zautra, A.J., Johnson, L.M. & Davis, M.C. (2003). Positiveaffect as source of resilience for women in chronic pain. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73(2),